آمار نشون داده که استرس توی زندگی ما خیلی اثرات سوء گذاشته و طبق تحقیقات، تعداد بسیار کمی به فکر درمان افتادن و متاسفانه گاهی این استرس رو برای خودشون محرک و فعال کننده توی انجام کارهاشون میبینن.ما تو زندگی هر روزه مون کلی فشارهای روانی بیرونی رو تجربه میکنیم!
از بچگی کلی هیجان سرکوب شده داریم و کلی تعارض با دنیای واقعی و اخلاقی که باعث شده یه کوله بار مکانیزم دفاعی برای خودمون داشته باشیم تا از روانمون در مقابل این هجمههای روانی؛ درونی و بیرونی مقابله کنیم و اضطراب و افسردگی ناشی از سرکوب ها، انکار و … رو متعادل کنیم. ولی این استرسها و فشارهای روانی روزمره کار رو سخت میکنن مخصوصا برای کسانی که یاد نگرفتن چطوری به این تنشهای ریز و درشت زندگی رسیدگی و به اصطلاح تنش زدایی کنن اما قراره شما با خوندن این مطلب، بیشتر با استرس آشنا بشین و بتونین با انجام تکنیکهایی میزان استرس رو کاهش بدین.
فشار روانی که به خاطر عوامل بیرونی در بدن پیش میاد که میتونه کاملا طبیعی باشه. مخصوصا ایام امتحانات و … استرس و اضطراب هر دو بخشی از مبارزهی طبیعی بدن یا یه جور واکنش فرار هستن. وقتی فردی احساس خطر میکنه، بدنش هورمونهای استرس رو ترشح میکنه. این هورمونهای باعث تپش سریع قلب میشن و در نتیجه خون بیشتری به اندام ها پمپ میشه!
این پاسخ بهتون اجازه میده تا آمادهی جنگ یا فرار بشید. همچنین سریع تر نفس میکشید و فشار خون تون بالا میره. در عین حال، حواس جمع تر میشید و بدن تون مواد مغذی رو توی خون آزاد میکنه تا مطمئن بشه که تمام قسمت ها انرژی مورد نیازشون رو دارن. این روند واقعاً سریع اتفاق میافته و کارشناسان بهش میگن “استرس”.
اضطراب پاسخ بدن به این استرسه. بسیاری از مردم اضطراب رو یه احساس ناراحتی یا ترس میدونن که قبل از یه رویداد مهم تجربه میشه. اضطراب شما رو هوشیار و آگاه نگه میداره. وقتی کسی با تهدید جسمی یا احساسی واقعی یا درک شده مواجه میشه، واکنش جنگ یا فرار میتونه شروع بشه. اگرچه میتونه مفید باشه، اما ممکنه برای برخی آدما توی زندگی روزمره شون تداخل ایجاد کنه.
حتما بخونید
آشنایی با آزمایش قبل ازدواج
استرس یه واکنش و تنش در بدنه که به شکل مبارزه یا فرار اتفاق میفته. هدف این پاسخ اطمینان از هوشیاری، تمرکز و آمادگی بدن برای مقابله با تهدیده. یه تنش روانی که طبیعیه اما گاهی مردم رو غرق در آسیب هاش میکنه.
نشانههای استرس چیست؟
استرس و اضطراب همیشه واکنش رفتاری نداره بلکه بعضی اوقات به صورت مشکلات جسمانی بروز میکند که هر یک میتونه نشونه استرس و اضطراب شدید باشه. بعضی از این نشانههای فیزیکی و جسمانی عبارتند از:
ضربان قلب سریع تر
تنفس سریع تر
افکار نگران کننده
حس بدبختی و گیر افتادن
تحریک پذیری یا خشم
احساس غرق شدن، ناراحتی و تنهایی
حالت تهوع
سرگیجه
اسهال یا یبوست
در کودکان: ناخن خوردن، شب ادراری و ..
تفاوت استرس با اضطراب
این دو بخشی از یه واکنش جسمانی یکسان هستن و علائم مشابهی دارن. این یعنی که تشخیص اون ها از همدیگه سخته. استرس کوتاه مدته و اضطراب میتونه ادامه پیدا کنه و گاهی اوقات به نظر میرسه که هیچ چیزی باعث ایجاد اون نیست. پس چی شد؟!!؟
علائم استرس
اضطراب یه نگرانی و دلشوره ست که درونیه، غالبا معطوف به آینده و گذشته ست و منبعش مشخص و واضح نیست! اما استرس یه فشار روانی بیرونیه که طیف خوب و بد یا بهتره بگم مثبت و منفی داره. ما واسه شروع کارها به کمی استرس نیاز داریم تا به موقع به قرارهامون، صدای گریه فرزندمون تو اتاق بغلی و … رسیدگی کنیم. نشونههای اضطراب تقریبا شبیه به استرسه. وقتی که کسی مضطربه، ممکنه این علائم رو تجربه کنه:
ضربان قلب سریع تر
تنفس سریع تر
احساس ناراحتی یا نگرانی
تعریق
اسهال یا یبوست
عصبانیت
تنش
بی حسی
عوارض استرس
استرس برای بقا مهمه، اما زیادش میتونه مضر باشه. مزمن میشه و خودش یه اختلال استرس حاده. استرس عاطفی که هفته ها یا ماه ها باقی میمونه میتونه سیستم ایمنی بدن رو ضعیف کنه. باعث فشار خون بالا، خستگی، افسردگی، اضطراب و حتی بیماریهای قلبی بشه. به ویژه مصرف بیش از حد اپی نفرین میتونه برای قلب مضر باشه؛ که شریان ها و نحوه بازسازی سلول هاش رو تغییر میده. گاهی موقعیتهای استرس زا شما رو واسه تمرکز بیشتر روی کارتون ترغیب میکنن اما در مواقع دیگه، احساس میکنید به طرز باور نکردنی تحت فشار قرار گرفتید و حتی نمیتونید روی هیچ چیزی تمرکز کنید.
آیا استرس فوایدی هم دارد؟
وقتی که مغز نوعی استرس رو درک میکنه، بدن رو غرق اپی نفرین، نوراپی نفرین و کورتیزول میکنه. واکنشهای مختلفی مثلِ افزایش فشار خون و ضربان قلب ایجاد میکنه. حواس پنج گانه به طور ناگهانی شبیه یه لیزر متمرکز عمل میکنه تا بتونه از موقعیتهای استرس زای فیزیکی مثلِ پرش از اتومبیل در حال حرکت جلوگیری کرده و در امان نگهتون داره و همچنین فواید دیگری که در ادامه بررسی میکنیم از جمله مواردی مثل:
کمک به چالشهای روزانه
ایجاد انگیزه برای رسیدن به اهداف
کمک به انجام کارآمدتر کارهای روزمره
تقویت و افزایش حافظه
استرس
مزایای سلامتی مختلفی با دوز کم استرس وجود داره. محققان معتقدند برخی استرسها میتونن به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کنه مثلا عملکرد قلب را بهبود میده و بدن رو در برابر عفونت مقاوم و محافظت میکنه. در یه مطالعه نشون داده افرادی که قبل از جراحی سطح متوسطی از استرس رو تجربه کرده بودن، تونستن سریعتر از افرادی که سطح پایین یا زیاد داشتن، بهبود پیدا کنن.
علائم استرس بیش از حد چه چیزهایی هستند؟
ممکنه تشخیص این که چه زمانی استرس خوب یا بد رو تجربه میکنید دشوار باشه، اما راههای مهمی وجود داره که بدن تون رو متوجه میکنه که شما دارید بیش از حد با این مسئله دست و پنجه نرم میکنید. مراقب علائم هشدار دهنده که در ادامه عنوان میکنیم باشین: علائم فیزیکی استرس عبارتند از:
ناتوانی در تمرکز یا تکمیل وظایف
سرماخوردگیهای مکرر
درد جسمانی
بروز بیماریهای خود ایمنی
سردرد، سرگیجه یا لرزش
افزایش تحریک پذیری
اختلال در به خواب رفتن یا بیدار موندن
تغییر اشتها
عصبانیت یا اضطرب بیش از حد معمول
مشکلات گوارشی
افکار مسابقهای
تغییرات در خواب
درد قفسه سینه یا احساس تپش قلب
خستگی یا مشکل در خواب
فشار خون بالا
علائم استرس
راههای مدیریت استرس
استرس بخش اجتناب ناپذیر زندگیه. درسته نمیتونید جلوی حوادث غیر قابل پیش بینی، امتحانهایی که تو مسیر زندگی سر راه تون قرار میگیره، یا دغدغههای جشنهای عروسی و بچه دار شدن و … رو بگیرید اما میتونید نحوه مواجهه و پاسخگویی به استرستون رو بهبود بخشیده و از برخیموقعیت ها اجتناب کنید یا اون ها رو تغییر بدید! گاهی استرس شما رو وادار میکنه تا با مطالعه بیشتر، تلاش بیشتر یا انجام یه کار چالش برانگیز به هدف تون برسید. اما گاهی اوقات به سطح ناسالم میرسه که میتونه مانع عملکرد خوب و رسیدن به اهداف تون بشه.
مراقب علائم اضافه بار استرس باشید. علائم استرس بیش از حد میتونه جسمی، احساسی، روانی و رفتاری باشه. همینکه عوارضش رو خوب بشناسید، کمک کننده ست.
عوامل محرک استرس تون رو بشناسید. افراد، مکان ها یا موقعیتهای خاصی ممکنه سطح بالایی از استرس رو برای شما ایجاد کنن. ممکنه دوستان یا موقعیت های اجتماعی خاصی وجود داشته باشن که باعث ایجاد استرس شدید بشن و بخواید در مواقعی که احساس تنش یا اضطراب میکنید، ازشون دوری کنید.
به عوامل استرس زا و راه حلهای بارش فکری، فکر کنید. مثلا اگه سخنرانی عمومی باعث استرس شما میشه، تحقیقات مربوط به کارتون رو زود شروع کنید و چندین بار تمرین کنید تا حسابی مسلط بشید.
ورزش کنید: همه انواع ورزش، هورمونهای استرس رو کاهش میدن، اندورفینهای خوب رو توی بدن جاری میکنن، خلق و خو رو بهبود میبخشن، انرژی رو افزایش میدن و حواس پرتی سالم رو از معضلات برای شما فراهم میکنن.علاوه بر این، ورزش توی درازمدت ممکنه شما رو کمتر مستعد استرس کنه. فعالیتهای بدنی مورد علاقه تون رو پیدا کنید و سعی کنید هر روز حدود ۳۰ دقیقه بهش اختصاص بدید.
راه های مدیریت استرس
ریلکس باشید: در حالی که حذف تمام استرسهای منفی از زندگی غیرممکنه، میتونید نحوه واکنش تون رو بهش کنترل کنید.واکنش طبیعی بدن شما در جنگ یا گریز میتونه تاثیر خودش رو داشته باشه. وقتی با موقعیت استرس زایی رو به رو میشید که ذهنتون اون رو تهدید میدونه، مواد شیمیایی مختلفی مانند آدرنالین و کورتیزول رو در بدن ترشح میکنه. در نتیجه ضربان قلب و تنفس افزایش پیدا میکنه و هضم شما کند میشه که این باعث خستگی بدن میشه. آدرنالینهای بدن رو که وقت استرس و خشم ترشح میشه، با حرکت بسوزونید.
تمرین تنش زدایی(آرام سازی) بنسون رو انجام بدید قبل از اینکه وارد تمرینهای ریلکسیشن بشید.وقتی وجود شما لبریز از تنشه، لازمه که اول در سکوت کامل، مرحله به مرحله ابتدا تنفس شکمی عمیق و رسوندن اکسیژن بیشتر به مغز و دفع تنش رو مرحله به مرحله از نوک سر تا نوک انگشتان پیش ببرید و تنش وجودی رو از بدن تون خارج کنید. بدن بعد از روزها تمرین تنش زدایی آماده ریلکسیشن و یوگا خواهد شد و میتونید موزیک بی کلام را به ریلکسیشنتون اضافه کنید.
انجام تکنیکهای آرامش، کمک بزرگی به آرامش شما، افزایش خلق و خو و مبارزه با بیماری میکنه. انواع روش ها مانند یوگا، تمرینات تنفسی، مدیتیشن و تجسم رو امتحان کنید تا ببینید چه چیزی برای شما مفیده و برای هر روزتون برنامه ریزی کنید.
زمان تون رو به خوبی مدیریت کنید: روشهای مختلفی برای مدیریت موثر زمان وجود داره. اول، روی یه کار توی یه زمان تمرکز کنید. چند وظیفه ای به ندرت جواب میده و کمتر مفیده. همه کارهایی رو که باید در تقویم یا برنامه مدیریت کار انجام بدید، یادداشت کنید.
اگه این روشهای مدیریت استرس مفید نبود و نتونستید تنهایی به خودتون کمک کنید، لازمه حتما با روان شناس و روانپزشک ارتباط بگیرید.
مزایای مدیریت استرس چیست؟
خواب بهتر
کنترل وزن
ابتلای کمتر به بیماری
بهبود سریع تر بیماری
تنش عضلانی کمتر
روحیه بهتر
روابط بهتر با خانواده و دوستان
عدم استرس
نتیجه گیری
استرس یه احساس عاطفی و در موارد شدیدتر به صورت نشونهی فیزیکی نمایان میشه. این احساس میتونه ناشی از هر اتفاق و یا فکری باشه که ناگهان باعث احساس ناامیدی، عصبانیت و… که در ابتدای مقاله گفته شد میشه. در بعضی مواقع استرس میتونه مثبت باشه مثل زمانی که به شما کمک میکنه از خطر دوری کنین و… اما زمانی که استرس برای مدت طولانی ادامه داشته باشه ممکنه به سلامتی شما آسیب برسونه، پس بهتره با انجام راهکارهایی که در ابتدا گفته شد استرستون رو کنترل کنین تا بتونین احساس بهتری داشته باشین.
منابع:
Tips for Managing Stress
Stress vs. anxiety: How to tell the difference
How to recognize and treat debilitating anxiety
Understanding Stress