آنچه در این مقاله می خوانید
- تله شکست چیست؟
- پرسشنامه تله شکست
- نحوه ی امتیازدهی پرسشنامه تله شکست
- سوالات پرسشنامه تله شکست
- امتیازبندی پرسشنامه تله شکست
- نشانه ها و ویژگی های تله شکست
- سرچشمه ها و منشاء تله شکست
- راه های غلبه بر تله شکست
- برنامه ریزی برای تغییر تله شکست
تله شکست چیست؟
آیا به این فکر می کنین که آدم ناموفق و شکست خورده ای هستین؟ یا اینکه در مقایسه با دیگران در زمینه ی شغل، موقعیت، تحصیلات و … در سطح پایینتری هستین؟
آیا همش خودتون رو با بقیه مقایسه می کنین و به خودتون برچسب بی عرضه و بی کفایت می زنین؟
شاید هم در ظاهر اتفاقا آدم موفقی باشین، شغل خوبی داشته باشین و …؛ اما مدام حس می کنین اون قدر که نشون می دین توانا نیستین، دارین دیگران رو فریب میدین و بالاخره یه روزی بقیه به اصل ماجرا پی می برن!
اگر معمولا چنین احساس ها و افکاری رو تجربه می کنین، احتمال داره دچار تله یا همون طرحواره شکست هستین.
تله ها ساختارهای ذهنی هستن که روی احساسات، افکار و رفتارهای شما تاثیر می ذارن و منجر به یه سری الگوی رفتاری می شن. منشاء تله ها از کودکیه و معمولا با ما باقی می مونه.
دراین مقاله قراره اول پرسشنامه تله شکست رو پر کنیم تا متوجه بشیم این تله چقدر در ما هست یا نیست، بعد راجع به نشانه های تله شکست بیشتر بدونیم و از ریشه شکل گیری اون آگاه بشیم و در آخر یاد بگیریم که می تونیم چه کارهایی انجام بدیم که تا حد امکان بهش غلبه کنیم .
پرسشنامه تله شکست:
این پرسشنامه میزان شدت تله شکست شما رو می سنجه، دقت کنین که به ” احساسی ” که دارین امتیاز بدین، نه به چیزی که به طور “عقلانی ” فکر می کنین درسته.
نحوه ی امتیازدهی پرسشنامه تله شکست:
| پاسخ | امتیاز |
|---|---|
| اصلا در مورد من درست نیست. | 1 |
| تا حد زیادی در مورد من درسته. | 2 |
| تا حد کمی در مورد من درسته. | 3 |
| تا حد متوسطی در مورد من درسته. | 4 |
| تا حد زیادی در مورد من درسته. | 5 |
| کاملا در مورد من درسته | 6 |
اگه امتیاز ۵ یا ۶ دارین، حتی اگه امتیاز کلی شما کم باشه، ممکنه دچار تله شکست باشین.
سوالات پرسشنامه تله شکست:
- احساس می کنم نسبت به دیگران در رسیدن به موفقیت شایستگی کمتری دارم.
- در رابطه با موفقیت، من همیشه یه بازنده بودم.
- اغلب افراد هم سن و سال من در کارشون موفق تر از من هستن.
- به عنوان دانش آموز همیشه یه بازنده بودم.
- فکر می کنم نسبت به اطرافیان هوش کمتری دارم.
- در حوزه کاری، به خاطر شکست هام احساس تحقیر می کنم.
- در مقایسه با موفقیت های کسب شده، از دیگران خجالت می کشم.
- احساس می کنم دیگران بیشتر از چیزی که هستم من رو موفق می دونن.
- احساس می کنم هیچ قابلیتی که به درد زندگی بخوره، ندارم.
- کمتر از قابلیت هام کار می کنم.
امتیازبندی پرسشنامه تله شکست:
۱۰-۱۹: بسیار کم، احتمالا شما دچار این تله نیستین.
۲۰-۲۹: تا حدی کم، ممکنه گاهی اوقات دچار این تله بشین.
۳۰-۳۹: متوسط، این تله گاهی به عنوان یه معضل خودش رو در زندگی شما نشون می ده.
۴۰-۴۹: زیاد، این تله یکی از تله های مهم زندگی شماست.
۵۰-۶۰ :خیلی زیاد، این تله مسلما یکی از تله های اصلی زندگی شماست.
نشانه ها و ویژگی های تله شکست:
- قدم های لازم برای ایجاد مهارت های شغلی رو برنمی دارین. (مثلا فارغ التحصیلی از دانشگاه یا یادگیری از یه متخصص و …)
- یه شغلی انتخاب می کنین که پایین تر از حد شایستگی ها و توانایی های واقعی شماست. (مثلا ممکنه فارغ التحصیل از یه رشته ی خوب باشین، اما راننده ی تاکسی بودن رو انتخاب کنین)
- درخواست ترفیع شغل یا حقوق نمی کنین، توانایی های خودتون رو به دیگران نشون نمی دین یا برای افزایش اون ها کاری نمی کنین.
- از تصمیم گیری های مهم و ابتکار عمل داشتن می ترسین، بنابراین دنبال مسئولیت های بیشتر نیستین.
- مدام شغلتون رو تغییر می دین و تو یه حوزه مشخص تخصص پیدا نمی کنین.
- موفقیت ها و دستاوردهاتون رو کوچیک به حساب میارین و در عوض تا می تونین بابت ضعف ها و شکست هاتون مبالغه می کنین.
- برای جبران حس شکست، تلاش می کنین با زن ها/مردهای موفق ارتباط بگیرین یا اینکه روی موارد دیگه ای از خودتون مثل جوانی، جذابیت ظاهری، چهره و … تمرکز کنین اما همچنان از درون احساس شکست می کنین.
سرچشمه ها و منشاء تله شکست:
- شما احتمالا والدین انتقادگری داشتین که مدام از عملکرد شما در مدرسه، خانه و … انتقاد می کردن.
- ممکنه که پدر و مادرتون خیلی موفق بودن و شما احساس کردین که هیچ وقت نمی تونین به معیارهای اون ها برسین، برای همین دیگه تلاش نکردین.
- شاید والدینتون اهمیتی به موفق بودن یا نبودن شما نمی دادن و یا شما رو مثل یه رقیب می دیدن و حتی دوست نداشتن شما موفق بشین.
- امکان داره مدام با خواهر و برادرتون مقایسه می شدین و چون احساس می کردین در مقابل اونها حرفی برای گفتن ندارین، دست از تلاش کشیدین.
- شاید در مدرسه یا ورزش به اندازه بقیه موفق نبودین که علتش ممکنه کمبود توجه یا ناتوانی در یادگیری و … بوده اما برای اینکه از احساس تحقیر فرار کنین، دیگه تلاش نکردین.
راه های غلبه بر تله شکست:
- اول از همه بررسی کنین که احساس شکست شما درست هست یا نه؟
- دست از خودسرزنشی بردارین. چون برای اتفاقاتی که افتاده مقصر نیستین. این خیلی طبیعیه که تله شکست باعث بشه شما کارهایی رو انجام بدین که بر طبق همون الگو باشه. مغز شما سال هاست که این روند رو یاد گرفته و شما هم با اون همراهی می کنین. این برای مغز و ناخودآگاه شما مثل یه سفر نوستالژیک به خونه و دوران کودکیه. پس با کودک درونتون که احساس شکست می کنه، ارتباط برقرار کنین و در آغوشش بگیرین.
- تشخیص بدین چه چیزی تله شکست رو فعال می کنه، مثلا در چه موقعیت های تحصیلی یا شغلی و … این احساس به وجود میاد.
- زمانی که از اتفاقاتی که این تله رو فعال می کنه آگاه شدین، تلاشتون رو بکنین که اجازه ندین تحت تاثیرش قرار بگیرین، مثلا به خودتون بگین: من الان می تونم فعال شدن تله شکست رو احساس کنم، اما بهش توجهی نمی کنم. تله شکست ممکنه باعث بشه تصمیماتی بگیرین که دقیقا در آخر شکست بخورین، شما باید این رو تشخیص بدین و تو دامش بیفتین.
- یه برنامه برای تغییر این تله بریزین.
برنامه ریزی برای تغییر تله شکست:
- هر روز خودتون رو مجبور به تصمیم گیری کنین، فرقی نمی کنه خرید از خواربارفروشی باشه یا تغییر دکوراسیون منزل، هدف اینه که عضلات تصمیم گیریتون تقویت بشه. بعد از افزایش مهارتتون تو زمینه های روزمره، تصمیم گیری های مهم تر و بزرگ تر رو تمرین کنین.
- مدام برای خودتون یادداشت بنویسین و به خودتون یادآوری کنین که افکار و احساساتی که با فعال شدن تله شکست به ذهنتون میان، لزوما واقعی نیستن.
- فعالیت هایی رو انتخاب کنین که به شما انگیزه میدن، درواقع سعی کنین اهدافی داشته باشین که فقط نتیجه اش مهم نباشه و از مسیر لذت ببرین.
- فهرستی از توانایی ها، موفقیت ها و دستاوردهاتون تهیه کنین و وقتی احساس بی کفایتی و شکست کردین؛ اون رو بخونین تا بهتون یادآوری بشه که زندگیتون فقط پر از ناکامی و شکست نبوده.
- به دنبال توانایی ها و استعدادهای واقعی خودتون برین، محدودیت هاتون رو بشناسین و بپذیرین. به حوزه هایی فکر کنین که در اونها بیشترین کارایی رو دارین، ممکنه لازم باشه مهارت و توانایی جدیدی رو یاد بگیرین و یا شغلتون رو عوض کنین یا صرفا شرایط متفاوتی در شغل فعلیتون ایجاد کنین.
- فهرستی از رفتارهایی که در آینده باید اون ها رو تغییر بدین تهیه کنین و برای اون محدودیت زمانی بذارین. متعهد باشین، بهانه تراشی نکنین و ریسک شکست رو بپذیرین، چون این تنها راه موفقیته.
- از اقدام های کوچک و مرحله به مرحله شروع کنین.
- هر وقت به هر موفقیتی، هر چند کوچیک دست پیدا کردین، به ارزش و اهمیتش توجه کنین و خودتون رو تشویق کنین.
- از عزیزانتون هم در این پروسه کمک بگیرین: به اطرافیانتون بگین که میخواین با این تله مبارزه کنین. اجازه ندین بقیه شما رو دلسرد کنن. ازشون حمایت و تشویق بخواین. اگر همسرتون فرد خیلی موفقیه باز هم حواستون به اهمیت دادن به دستاوردهای شخصیتون باشه.
- حواستون باشه شما فارغ از دستاوردها و نتایج بیرونی در هر صورت به عنوان یه انسان ارزشمند هستین.
البته همه ی موارد بالا به شرط تلاش برای عمل کردن بهشون، کمک کننده هستند، چون آگاهی همیشه نجات دهنده است.
اما حواستون باشه گاهی شدت این تله ها ممکنه اینقدر در ما زیاد باشه که باعث اختلال در روند زندگی معمولی بشه و اینجاست که کمک گرفتن از یک متخصص و روانشناس می تونه به ما کمک کنه تا بتونیم تا حد امکان بهتر و موثرتر با اونها مقابله کنیم.
براتون آرزوی موفقیت در این مسیرسخت و پر از بالا پایینی رو داریم، چون تجربه ی احساس خوب بعدش و زندگی باکیفیت تر، ارزش تلاش کردن رو داره.